Rynek pracy nie należy do stabilnych, zwłaszcza w obecnych czasach pandemii, gdy wiele przedsiębiorstw zamyka się lub ogranicza miejsca pracy. Często jest to również zmiana warunków pracy na mniej korzystne dla pracownika. Niektórzy pracodawcy próbują dojść do porozumienia z pracownikiem w tej kwestii, jednakże nie zawsze jest to możliwe, dlatego stosują wypowiedzenie zmieniające.
Wypowiedzenie zmieniające to jednostronne oświadczenie woli pracodawcy, w którym zawarta jest zmiana warunków pracy i płacy zatrudnionego. Zgodnie z przepisami prawa pracodawca nie może dowolnie zmieniać warunków zatrudnienia. Wszelkie zmiany dotyczące warunków pracy powinny być uprzednio przedstawione pracownikowi na piśmie oraz zaakceptowane. W razie braku zgody stosunek pracy ulega rozwiązaniu.
Warto również wspomnieć, iż obok wypowiedzenia zmieniającego istnieje porozumienie zmieniające. Pracodawca, który chce trwale zmienić treść stosunku pracy łączącego go z pracownikiem, w pierwszej kolejności podejmuje próbę wprowadzenia zmiany w drodze porozumienia zmieniającego. Porozumienie takie, opierając się na zasadzie swobody umów, prowadzić może do modyfikacji zgodnie z wolą stron każdej umowy o pracę. W drodze takich ustaleń wprowadzić można zarówno zmiany korzystne, jak i niekorzystne dla pracownika. Porozumienie zmieniające należy do czynności dwustronnych, co oznacza, iż warunkiem jest to, aby obydwie strony stosunku pracy wyrażały zgodną wolę takiej zmiany. Przy zawieraniu porozumienia nie trzeba zachowywać żadnych szczególnych warunków formalnych. Pracodawca powinien jedynie pamiętać, że porozumienie powinno zostać zawarte w formie pisemnej. Pracownik, co do zasady, nie ma możliwości odwołania się od takiego porozumienia.
Jeżeli natomiast pracodawcy chodzi wyłącznie o okresowe powierzenie innej pracy pracownikowi ze względu na sezonowe potrzeby, to może wykorzystać instytucję czasowego powierzenia innej pracy przewidzianą w art. 42 § 4 k.p.
Wypowiedzenie zmieniające a wypowiedzenie umowy o pracę – czym się różnią?
Art. 42 Kodeksu pracy zawiera uregulowania dotyczące wypowiedzenia zmieniającego. Umieszczenie tej instytucji w kodeksie pracy oznacza, iż dotyczy ono jedynie stosunku pracy zawartego na podstawie umowy o pracę.
Wypowiedzenie zmieniające ma na celu zmianę obecnych warunków pracy i płacy na nowe. Wypowiedzenie zmieniające dotyczy jedynie pogorszenia warunków pracy. Jeśli pracodawca polepsza warunki pracy pracownikowi, przyjmuje się, że w sposób domniemany pracownik wyraża na to zgodę, choć może odrzucić taką ofertę pracodawcy. Niezbędnym elementem w wypowiedzeniu zmieniającym jest przedstawienie nowych warunków zatrudnienia, na które pracownik może się zgodzić lub nie. Natomiast wypowiedzenie umowy o pracę kończy współpracę.
Forma i tryb złożenia wypowiedzenia zmieniającego
Zgodnie z art. 42 k.p. przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę odnoszą się do wypowiedzenia zmieniającego. Dlatego też wypowiedzenie zmieniające obowiązują przepisy dot.:
-
konieczności skonsultowania wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową,
-
zakazu złożenia wypowiedzenia pracownikom, którzy podlegają wzmożonej ochronie stosunku pracy.
Modyfikacja warunków pracy musi zostać złożona pracownikowi w formie pisemnej, inaczej dokument będzie nieważny. Natomiast zgoda pracownika lub jej brak nie ma oznaczonej formy, dlatego może być w formie ustanej, bądź pisemnej. Warto pamiętać, że jeśli zatrudniony w określonym terminie nie ustosunkuje się do wypowiedzenia zmieniającego uznaje się, że wyraził zgodę na ich przyjęcie.
Co do zasady jest to instytucja przysługująca pracodawcy, pracownik może złożyć owe wypowiedzenie, ale jest ono nieważne. Jednakże, w sytuacji, w której to pracownik wyjdzie z inicjatywą zmiany warunków pracy i płacy pracodawca może w drodze porozumienia stron przyjąć propozycję.
Istotna kwestią wypowiedzenia jest również jego uzasadnienie, które jest wymagane podobnie jak podczas wypowiedzenia o pracę. Dodatkowo, nowe warunki pracy i płacy muszą być odpowiednie do poziomu kwalifikacji zatrudnionego. Przykładowo, jeśli dane stanowisko jest nieodpowiednie dla pracownika ze względu na stan zdrowia wypowiedzenie zmieniające może zostać uznane jako nieuzasadnione.
Czy wypowiedzenie zmieniające jest zaskarżalne?
Oczywiście, że tak. Pracownikowi przysługuje prawo do zaskarżenia wypowiedzenia. Warto jednak nadmienić, iż odwołanie się nie wywołuje skutków w postaci rozwiązania umowy o pracę. Zaskarżenie wypowiedzenia oznacza, iż nie zgadza się on z nowymi warunkami zaproponowanymi przez zatrudniającego. Natomiast jeśli pracownikowi zależy na zerwaniu stosunku pracy musi złożyć odpowiednie oświadczenie.
Jakie warunki można zmienić w wypowiedzeniu zmieniającym?
Pracodawca może dokonać zmian w zakresie:
-
rodzaju wykonywanej pracy,
-
miejsca świadczenia pracy,
-
wysokości wynagrodzenia za pracę,
-
wymiaru czasu pracy.
Wypowiedzenie zmieniające a odprawa
W sytuacji, w której zatrudniony nie przyjmie nowych warunków pracy i płacy, ponieważ uzna, że są dla niego gorsze i zostanie zwolniony ma prawo do odprawy. Przepisy stanowią, iż odprawa powinna równać się z wysokością miesięcznego, dwumiesięcznego, bądź trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Warunkiem uzyskania odprawy jest obiektywne uzasadnienie, w którym pracownik wyjaśni przyczyny odrzucenia wypowiedzenia zmieniającego.
Zmiana warunków pracy w czasie pandemii
Co istotne w aktualnej sytuacji pandemii w myśl ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, pracodawca ma możliwość zlecenia pracownikowi wykonywania pracy poza stałym miejscem jej wykonywania (praca zdalna). W przeciwieństwie do postanowień k.p., w tym przypadku nie jest wymagana zgoda pracownika na rzeczony rodzaj pracy. Oznacza to, że w razie podjęcia takiej decyzji pracownik musi pozostać w domu i pracować zdalnie. Podkreślenia wymaga, że pracownikowi skierowanemu do pracy zdalnej, zatrudniający powinien zapewnić narzędzia i materiały niezbędne do jej świadczenia.