Wielu z nas liczy się ostatnio z ryzykiem utraty pracy. Należy pamiętać, że rozwiązanie umowy o pracę musi być uzasadnione. Prawa pracowników chronione są na podstawie Kodeksu Pracy, w którym zawarte są również zagadnienia związane z uzyskaniem rożnego typu odszkodowań.
Rodzaje przysługujących odszkodowań od pracodawcy
Odszkodowanie przysługuje pracownikowi w razie niedopełnienia lub naruszenia przez pracodawcę przepisów prawa. Najczęstszymi naruszeniami są:
- wadliwe rozwiązanie stosunku pracy,
- skrócenie okresu wypowiedzenia,
- niewydanie świadectwa pracy,
- ciężkie naruszenie obowiązków wobec pracownika,
- nierówne traktowanie pracowników.
Odszkodowanie za wadliwe rozwiązanie stosunku pracy
Wadliwe lub niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę jest najczęstszym powodem do uzyskania odszkodowania od zakładu pracy. Odszkodowania te mogą zostać przyznane z powodu:
- nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony,
- wypowiedzenie terminowej umowy o pracę z naruszeniem przepisów o wypowiedzeniu,
- niezgodne z prawem rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy bez wypowiedzenia.
Odszkodowanie za nieuzasadnione lub niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony zostało uregulowane w art. 45, art. 471 Kodeksu pracy. Gdy pracodawca dopuścił się nieuzasadnionego zwolnienia z pracy, pracownik ma prawo odwołać się do sądu, który może orzec:
- o bezskuteczności wypowiedzenia (na wniosek pracownika),
- o przywróceniu zwolnionego pracownika na stanowisko – jeśli doszło już do rozwiązania stosunku pracy,
- o przyznaniu odszkodowania,
- a w sytuacji, gdy ponowne zatrudnienie jest niemożliwie o przyznaniu wyłącznie odszkodowania.
Odszkodowanie za wypowiedzenie terminowej umowy o pracę z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu zawarte zostało w art. 50 Kodeksu pracy. Wynika z niego, iż odszkodowanie dotyczy umów zawartych na okres próbny lub określony. Przykładową sytuacją niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy jest zastosowanie zbyt krótkiego okresu wypowiedzenia. Odszkodowanie przysługuje za cały okres do którego umowa miała trwać, jednak nie dłużej niż 3 miesiące.
Art. 56 i art. 58-60 Kodeksu pracy zawiera uregulowania dotyczące odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy bez wypowiedzenia. Pracownikowi na ich podstawie przysługują następujące roszczenia:
- o przywrócenie do pracy,
- o odszkodowanie.
Odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia
W prawie pracy została również przewidziana sytuacja, w której pracodawca może skrócić okres wypowiedzenia z 3 miesięcy do 1 miesiąca w szczególnej sytuacji. Sytuacja tą jest:
- ogłoszenie upadłości,
- likwidacja zakładu pracy,
- bądź inne przyczyny niezwiązane z pracownikami.
Pracownikowi w tej sytuacji przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
Odszkodowanie za niewydanie świadectwa pracy
Pracownik również może żądać wypłacenia odszkodowania od byłego pracodawcy w razie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Odszkodowanie przysługuje za okres pozostawania bez pracy z tego powodu, jednak za czas nie dłuższy niż 6 tygodni.
Odszkodowanie za nierówne traktowanie
Niestety zdarzają się sytuacje, w których pracodawca narusza zasadę równego traktowania. Dlatego też prawodawca uregulował w art. 183d Kodeksu pracy prawo do uzyskania odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Natomiast jeśli mobbing spowodował u zatrudnionego pogorszenie stanu zdrowia może on dochodzić roszczenia o stosowne zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę.